Nedir?

Fox-Fordyce hastalığı, genellikle koltuk altı, kasık ve meme başı çevresi gibi ter bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde görülen, kaşıntılı, küçük kabarcıklarla (papüllerle) seyreden kronik, nadir bir deri hastalığıdır. Apokrin ter bezlerinin tıkanması sonucu gelişen iltihapsız ama kaşıntılı bir cilt hastalığıdır. Apokrin bezlerin kanalları tıkanır, bu da çevrede iltihapsız ama hassas, deri renginde veya hafif koyu küçük kabarcıklar oluşmasına yol açar.

Neden Olur?

Net nedeni tam bilinmemekle birlikte şu mekanizma üzerinde durulmaktadır:

  • Apokrin bezin çıkış kanalı keratinle tıkanır.

  • Bu tıkanıklık bezin içeriğinin dışarı çıkamamasına ve ciltte kabarıklıklar oluşmasına neden olur.

  • Tıkanan kanal çevresinde iltihap hücreleri toplanabilir.

  • Hormonal faktörlerin ve genetik yatkınlığın rolü olabilir.

En Sık Sebepler / Tetikleyiciler

  • Hormonal değişiklikler (özellikle ergenlik sonrası başlar)

  • Aşırı terleme

  • Isı ve nem (terleme miktarını artıran çevresel koşullar)

  • Stres

  • Koltuk altı tüy alma işlemleri (tıraş, ağda)

  • Dar ve sentetik giysiler

Kimlerde Daha Sık Görülür?

  • Kadınlarda daha sık (özellikle 13–35 yaş arasında)

  • Ergenlik sonrası başlar, menopozda azalabilir

  • Sıcak ve nemli iklimde yaşayanlar

  • Ailesinde benzer öykü olanlar

Nasıl Tanı Konur?Tanı genellikle dermatolog tarafında yapılan klinik muayene ile konur:

  • Koltuk altı, kasık, göğüs çevresi gibi bölgelerde

  • Deri renginde ya da hafif sarımsı küçük kabarıklıklar (1-3 mm)

  • Şiddetli kaşıntı olabilir

  • Nadiren cilt biyopsisi gerekebilir (tanıyı netleştirmek için)

Kişiye Zararı Var mı?

  • Hayati tehlike taşımaz.

  • Ancak şiddetli kaşıntı, gece uykusunu ve yaşam kalitesini bozabilir.

  • Estetik rahatsızlık yaratabilir.

  • Psikolojik etkiler (özgüven kaybı, sosyal çekinme) görülebilir.

Nasıl Tedavi Edilir?

  • Tam tedavisi yoktur, ancak semptomları azaltmaya yönelik birçok yöntem uygulanabilir.
  • Topikal retinoidler (tretinoin gibi): kanal tıkanıklığını azaltır
  • Lazer epilasyon (ter bezlerini etkileyip lezyonları azaltabilir)
  • Botoks enjeksiyonu (terlemeyi azaltarak fayda sağlayabilir)

Tam Olarak Geçer mi?

  • Tamamen geçmesi nadirdir.

  • Genellikle kronik ve tekrarlayıcı bir seyir gösterir.

  • Ancak uygun tedavi ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile şikâyetler azaltılabilir ve kontrol altına alınabilir.

  • Menopoz sonrası bazı vakalarda kendiliğinden düzelme olabilir.

Nelere Dikkat Edilmeli?

  • Aşırı sıcak ortamlardan kaçınılmalı

  • Pamuklu ve bol giysiler tercih edilmeli

  • Koltuk altı tüy alma işlemlerine dikkat edilmeli (ağda ve tıraş tahrişi artırabilir)

  • Cilt kaşınmamalı, kaşımak lezyonları artırabilir

  • Stresten uzak durulmalı

  • Terlemeyi artıran egzersiz, baharatlı yiyecek, alkol gibi faktörler azaltılmalı